انواع عقود

عمومیقراردادها

عقد مضاربه چیست؟

در تعریف مضاربه در کتاب وسیط در ترمینولوژی حقوق آمده است « عقدی است که به موجب آن یک طرف (مالک سرمایه) سرمایه ­ای معلوم در اختیار طرف (عامل مضاربه) دیگر عقد می­ گذارد و او تعهد می ­کند که سرمایه را به گردش بیاندازد تا در ربح (سود) و زیان معاملاتی که می­ کند به نسبت معین، شریک باشند». حال ماده­ ی 546 قانون مدنی در تعریف عقد مضاربه مقرر می­ کند « مضاربه عقدی است که به موجب آن احد متعاملین سرمایه می­ دهد با قید این که طرف دیگر با آن تجارت کرده و در سود آن شریک باشند. صاحب سرمایه، مالک و عامل، مضارب نامیده می­شود». از تعاریف فوق پیداست که سرمایه عامل کار وی می­باشد و بخشی از درآمد مشارکت ایجاد شده، به کار اختصاص یابد. بایست خاطر نشان شود که ایجاد چنین شرکتی، از شخصیت حقوقی بهره­ مند نخواهد شد و همه ­ی داد و ستدها به نام عامل و به ­وسیله­ ی ایشان انجام می­ گیرد.

شرایط عقد مضاربه

ماده ­ی 190 قانون مدنی شرایط عام تمام عقود و قراردادها را ذکر نموده است؛ و این ماده­ شامل حال عقد مضاربه نیز می­ گردد.

• اولین شرط صحت ایجاد عقود، قصد و رضای طرفین است؛ به نحوی که میل و رضای باطنی طرفین منتج به عملی حقوقی یعنی انشاء عقد شود.
• دومین شرط اهلیت طرفین می­باشد؛ اهلیت یعنی توانایی قانونی شخص به منظور دارا شدن یا اجرای حقوق خویش. مطابق با مواد 957 و 958 قانون مدنی اهلیت به دو نوع، اهلیت تمتع و اهلیت استیفاء تقسیم می­شود. عموما انسان از بدو تولد دارای اهلیت تمتع و در اختیار داشتن می­شود ولی اهلیت استیفاء یا اجرای حقوق ناشی از آن، متکی به سند رشد ( که عموما از 15 سالگی آغاز می­ گردد) است.
• شرط سوم معین بودن موضوع مورد معامله می­باشد؛ در مضاربه تعهدات طرفین عقد یعنی تعهد مالک به دادن سرمایه و تعهد عامل به انجام عمل و تجارت. در ادامه همین شرط ماده­ی 549 مقرر می­کند « حصه ­های (سهام) هر یک مالک و مضارب باید در عقد مضاربه معین شود، مگر اینکه در عرف منجزا ( قطع به یقین ) معلوم بوده و سکوت در عقد منصرف به آن گردد».
• شرط چهارم مشروعیت جهت معامله می­باشد؛ منظور از جهت هدف هر شخصی در وقوع معامله به­ گونه­ای که چنین هدفی در تضاد با قوانین موضوعه یا حتی نامشروع نباشد. به طور مثال، طرفین عقد مضاربه در قرارداد تصریح نمایند یا حتی توافقی لفظی فی­مابین صورت گرفته باشد مبنی بر اینکه از سود حاصله، اقدام به خرید مواد مخدر کنند.

انواع عقد مضاربه

عقد مضاربه را از نظر تنوع به چند بخش تقسیم نمود؛

• مضاربه به دین: طلبکاری که از بابت وصول دین خویش مطمئن است، می­تواند آن را به عامل مضاربه (که به وی مدیون است) به منظور انشاء عقد مضاربه واگذارد تا تجارت کند.
• مضاربه فرعی: یعنی عامل در عقد مضاربه، سود حاصل از کار خویش (حصه­ی خویش) را به شخص ثالث بدهد (ضمن عقد مضاربه جدید) تا ایشان با آن سرمایه تجارت کند با عنایت به شرایط فوق­ الذکر.
• مضاربه مطلق: مضاربه­ای که در متن عقد نوع خاصی از تجارت را قید نکنند.
• مضاربه مقید : عقدی است که به موجب آن، در متن قرارداد نوع خاصی از تجارت و حتی طرف بخصوصی را مقرر نمایند.

ماهیت عقد مضاربه

همان­طور که تأکید شد، مضاربه از جمله عقود محسوب می­شود، در واقع ایقاع نیست که با اراده­ی یکی از طرفین قرارداد منعقد گردد. در نتیجه برای تشکیل مضاربه اراده­ ی دو شخص ضروری است. لازمه­ ی نخست عقد مضاربه مشارکتی است یعنی عامل متعهد به نتیجه نیست بلکه برای رسیدن به هدف مشترک با صاحب سرمایه متحد می­ شوند. دیگر ویژگی عقد مضاربه که از ماهیت تعهد به انواع عقود وسیله نشأت می­گیرد، احتمالی بودن آن است؛ در واقع طرفین متعهد به انجام فعالیت برای رسیدن به سود مشترک هستند ولیکن این به این معنا نیست که هدف (یعنی سود) مقرر شده در عقد مضاربه مطلقا تحقق یابد.

نحوه تقسیم سود در عقد مضاربه

در خصوص سود حاصل از عقد مضاربه ماده­ی 548 قانون مدنی بیان می­دارد « حصه ­ی هر یک از مالک و مضارب در منافع باید جزء مشاع از کل، از قبیل ربع یا ثلث و غیره، باشد ». در نتیجه سود حاصله ابتدائا بایست مشاع میان طرفین باشد؛ یعنی اگر توافقی خلاف این صورت گیرد، به طور مثال توافقی که در آن تمام سود از آن یک طرف باشد، عقد مضاربه محسوب نمی­ شود.

مضاربه بانکی چیست؟

در صورتی که صاحب سرمایه یک بنگاه اقتصادی و مالی از قبیل بانک­ها یا موسسات مالی باشند و طرف دیگر (عامل) یک فعال اقتصادی یا تجاری باشد، در چنین موردی مضاربه بانکی نامیده می­شود و در واقع آن را وام مضاربه ­ای می ­نامند.در نتیجه چنین تسهیلاتی متعلق به صادرکنندگان و تجاری است که فعالیت داخلی دارند و به واردکنندگان تعلق نمی­ گیرد.

فسخ عقد مضاربه

ماده­ ی 550 قانون مدنی در خصوص ماهیت عقد مضاربه بیان می­کند « مضاربه عقدی است جایز »؛ یعنی به صرف اراده­ ی یکی از طرفین قرارداد بدون هر گونه پیش ­شرطی فسخ می­شود. در تعریف عقد جایز آمده « عقد جایز آن است که هر یک از طرفین بتواند هر وقتی بخواهد عقد را فسخ کند». ماده ­ی 551 قانون مدنی موارد دیگری از انفساخ (فسخ خود به خود عقد) را بیان می­ کند:

عقد مضاربه به یکی از علل ذیل منفسخ می­شود :

الف- در صورت موت یا جنون یا سفه (غیر رشید، کسی که توانایی سنجش صلاح مالی خویش را نداشته باشد) احد (یکی از ) طرفین؛

ب- در صورت مفلس شدن مالک؛

پ- در صورت تلف شدن تمام سرمایه و ربح (سود)؛

ت- در صورت عدم امکان تجارتی که منظور طرفین بوده است.

• برچسب ها:

با توجه به پیچیدگی مسایل حقوقی و قانونی پیشنهاد ما این است که همواره از وکلا و کارشناسان متخصص مشورت بگیرید. بدیهیست پایگاه صلح هیچ گونه مسوولیتی از بابت استفاده شما از اسناد و مشاوره های منتشر شده در سایت بر عهده نمی گیرد.

عقد مرابحه در بانکداری اسلامی

مرابحه یکی از عقود بانکداری اسلامی بوده که در این قرارداد عرضه‌کننده، قیمت تمام شده خدمات یا اموال را که شامل هزینه نگداری و حمل و نقل و سایر هزینه‌ها می‌باشد به اطلاع خریدار رسانده و پس از افزودن درصدی یا مبلغ اضافی با عنوان سود آن را به صورت نسیه، نقد و اقساط مدت‌دار مساوی و یا غیر مساوی در سررسیدهای معین به خریدار می‌فروشد. همچنین در زمان انعقاد قرارداد مرابحه اموال و خدمات باید موجود باشند.

هدف از انعقاد قرارداد مرابحه برای تامین مالی مواردی از جمله سرمایه در گردش واحدهای صنعتی، تولید، کشاورزی و معدنی بوده و همچنین از انتشار اوراق صکوک، بازار سرمایه و تامین مسکن حمایت می‌کند.

بانک‌ها می‌توانند پس از خرید کالای تقاضا شده، آن را با قیمت بیشتری به متقاضی بفروشند. این درحالی که مبلغ یا درصد اضافی باید از قبل تثبیت و مشخص و به متقاضی اطلاع داده شده باشد.

دستورالعمل بانک مرکزی جهت اجرای عقد مرابحه

برخی از این دستوالعمل‌ها به شرح ذیل می‌باشد:

1. برطبق آخرین دستورالعمل بانک مرکزی که به شبکه‌های بانکی ابلاغ شد متقاضیان این تسهیلات باید ابتدا اعتبارسنجی شوند و موسسات اعتباری ازمراجع ذی‌ربط باید استعلامی از بدهی غیرجاری و عدم وجود چک برگشتی متقاضیان را بگیرند.
2. موسسه اعتباری ملزم به تعیین ویژگی وثائق دریافتی می‌باشند.
3. با توجه به قوانین، دستوالعمل‌ها و آئین‌نامه‌ها متقاضی تسهیلات باید شناسایی شود.
4. تعیین وجهی در صورت تاخیر و اعلام آن به متقاضی
5. تعیین مجازات بر طبق قوانین پولی و بانکی برای موسسات اعتباری انواع عقود متخلف

عقد مرابحه در بانکداری اسلامی

این عقد در بانکداری اسلامی بر دو نوع می‌باشد:

مرابحه عادی: فروشنده یا عرضه کننده کالا یا خدمت مانند یک تاجر وارد عمل شده به این صورت که کالا از قبل خریداری شده تا در زمان مراجعه خریدار آن را با قیمت بیشتری به فروش رساند.

مرابحه سفارشی: در این نوع از عقد، ابتدا مشتری درخواست کالای مورد نیاز خود را اعلام کرده و عرضه کننده با خرید کالا و افزایش مبلغی با عنوان سود آن را به فروش می‌رساند.

مزایای وام مرابحه نسبت به دیگر عقود بانکی

برخی از مزایای کلی وام مرابحه نسبت به دیگر عقود بانکی عبارت‌اند از:

• این تسهیلات از کسب و کار تا امور شخصی کاربردهای متنوعی داشته، به گونه که این تسهیلات برای موسسات تولیدی، بازرگانی، صنعتی و نیز کالاهای مصرفی و بادوام مورد نیاز خانوارها قابل استفاده است.
• با توجه به شرایط از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است.
• متقاضیان در تعیین نوع بازپرداخت و همچنین میزان اقساط مساوی و غیرمساوی دارای قدرت اختیار می‌باشند به نحوی که می‌توانند با توجه به شرایط خود در برخی ماه‌ها مبلغ قسط کمتری را تعیین و یا به صورت یکجا مبلغ را پرداخت نمایند.
• مهم‌ترین کاربرد این عقد را می‌توان در انتشار اوراق مرابحه یا همان صکوک مرابحه و کارت اعتباری دانست.
• اشخاص حقوقی نیز می‌توانند از این عقد با رعایت چارچوب ضوابط و مقررات بهره گیرند.

مدت بازپرداخت تسهیلات در عقد مرابحه

1. مدت بازپرداخت واحدهای تولیدی و خدماتی برای خدمات و کالاهای مصرفی حداکثر 1 سال و برای ماشین‌آلات و تاسیسات حداکثر 3 سال می‌باشد که البته درصورت دریافت مجوز از اداره کل تسهیلات، مدت بازپرداخت تا 5 سال افزایش خواهد یافت.
2. مدت تسهیلات اعطایی خرید خودرو حداکثر تا 5 سال است.
3. حداکثر مدت بازپرداخت این تسهیلات برای واحد بازرگانی، در صورت اقساطی حداکثر 6 ماه و یکجا حداکثر 3 ماه خواهد بود.

ضوابط استفاده از مرابحه:

1- داشتن اهلیت ، صلاحیت فنی ، حسن شهرت و پرداخت، سابقه کار و مراودات بانکی

2- متقاضی در انتخاب خدمات و اموال مورد نظر آزادی‌عمل دارد.

3- متقاضیان می‌توانند تخفیفی برای انواع عقود اموال و خدمات خریداری شده از عرضه‌کنندگان و تولیدکنندگان اخذ نمایند.

4- بانک بهای تمام شده و قیمت واگذاری اموال را باید به اطلاع متقاضی برساند.

• قیمت تمام‌شده به معنای قیمت خرید و سایر هزینه‌های مرتبط می‌باشد.
• قیمت واگذاری نیز به معنای قیمت خرید به صورت نسیه و سود دوران تقسیط است.

5- بانک مبلغ تسهیلات مرابحه را با توجه به مبلغ تمام شده و درصدی سود تعیین می‌نماید.

6- بازپرداخت تسهیلات مرابحه می‌تواند به صورت تدریجی و یکجا باشد که در صورت اقساطی بودن، اقساط مساوی و یا غیرمساوی در سررسیدهای معین می‌باشد.

7- درصورتی که متقاضی زودتر از سررسید معین تسویه کند شعبات بانک ملزم به ارائه تخفیف از محل سود تقسیط شده هستند.

8- شعبات بانک در صورت ارائه تسهیلات با سررسید بیش از 3 سال مکلف به دریافت حداقل 10 درصد با عنوان پیش‌پرداخت می‌باشند.

9- مرابحه می‌تواند مستقیم و اصالتی یا وکالتی صورت پذیرد.

10- تعیین سود عقد مرابحه به صورت درصد و مبلغ امکان‌پذیر می‌باشد.

11- در این عقد، پس از انعقاد قرارداد، کالا بلافاصله به ملکیت خریدار در می‌آید.

معرفی انواع تسهیلات بانک ها در سیستم بانکی کشور، مرات مگ ارائه دهنده جدیدترین اطلاعیه ها و تحولات مربوط به قوانین اخذ تسهیلات بانکی

هر آنچه که باید در مورد عقد ضمان و انواع آن بدانید!

عمومیقراردادها

ضمان چیست؟

واژه‌ی ضمان در ادبیات به معنای التزام و کفالت است و در فقه و حقوق به معنای تعهد و برعهده گرفتن مالی است که بر ذمه‌ی دیگری است. کسی که متعهد می‌شود را ضامن و کسی که تعهد را به دیگری می‌دهد مضمون‌له می‌نامند. درواقع ضمان همان شیء یا مالی است که در حفظ آن کوتاهی شده و باید خسارتی که وارد شده است جبران شود. این خسارت را باید ضامنی که متعهد شده جبران کند. در ادامه به معرفی عقد ضمان و انواع آن می‌پردازیم.

مفهوم ضمان

پس به طور کلی می‌توان گفت که ضمان یک التزام است برای پرداخت مالی به کسی، در صورتیکه این کار به طور کاملا اختیاری انجام شود و یا طبق قانون. به زبان ساده‌تر ضمان یعنی یک فردی (ضامن) که طی یک قرارداد با دیگری (مضمون‌له) تعهد کند و بدهی شخص ثالثی (مضمون‌عنه) را بپردازد.

انواع ضمان

حال به عقد ضمان و انواع آن می‌پردازیم. ضمان انواعی دارد؛

• ضمان عقدی
• ضمان معاوضی
• ضمان واقعی
• ضمان قهری

ضمان عقدی:

ضمان عقدی ضمانی است که در آن انتقال ذمه‌ی شخص مدیون (مضمون‌عنه) به ذمه‌ی شخص ضامن صورت می‌گیرد. این نوع ضمان را عقدی می‌نامند زیرا هر دو طرف مضمون‌له و ضامن این را قبول کرده‌اند و قبولی هر دو در ضمان عقدی شرط است. این در حالی است که قبولی مضمون‌عنه لازم نیست.

ضمان معاوضی:

همانطور که گفتیم در ضمان عقدی اثر عقد است که باعث تعهد پرداخت می‌شود در ضمان معاوضی هم به همین صورت است. یعنی در ضمان معاوضی هم با عقد این ضمان ایجاد می‌شود. تفاوتی که ضمان معاوضی با ضمان عقدی دارد در این است که ضمان عقدی تعهد اثر مستقیم دارد در حالی که در ضمان معاوضی اثر آن به صورت غیرمستقیم است.

ضمان واقعی:

ضمان واقعی در برابر ضمان معاوضی قرار دارد. به این نوع ضمان، ضمان “مثل و قیمت” نیز می‌گویند زیرا در این ضمان اگر عین موجود باشد همان عین باید برگردانده شود ولی در صورت تلف شدن عین مثل و قیمت آن عوض معین قرار می‌گیرد.

ضمان قهری:

ضمان قهری به ضمانی می‌گویند که برخلاف ضمان عقدی به صورت اختیاری صورت نمی‌گیرد و مبنای آن قانون و حکم آن است. درضمان قهری بر خلاف ضمان عقدی و معاوضی، تعهد نه اثر مستقیم دارد و نه اثر غیرمستقیم. در این نوع ضمان تنها اثری که وجود دارد اثر عهد شکنی است.

منظور از اثر عهد شکنی چیست؟

در تنظیم قرارداد منظور از اثر عهدشکنی این است که در این‌گونه قراردادها اثر عقد، انجام مفاد قرارداد است و ضمان پیش‌بینی ‌شده در قرارداد در صورت عدم ایفای تعهد به حکم قانون بر عهده متخلف قرار می‌گیرد و ازاین‌رو عهدشکن را نیز می‌توان در زمره وقایع ضمان‌آوری به شمارآورد که اثر آن به حکم قانون معین می‌شود.

توافق دو طرف درباره میزان خسارت که اغلب به صورت شرط ضمنی می‌باشد در صورتی قابل اجراست که مورد حمایت قانون‌گذار باشد. بنابراین در چنین شرایطی نیروی الزام‌آور تعهد ناشی از عهدشکنی را قانون ایجاد می‌کند و نه قرارداد.

به عنوان نمونه، در عهدشکنی، ضمان ناشی از قرارداد است و اگر دو طرف عقد در میزان خسارت وارد شده توافق کرده باشند، مسئولیت متعهد مبنای قراردادی خواهد داشت.

در چه مواردی ضمان ممکن است؟

ضمان در مواردی که مربوط به مسائل مالی باشد امکان‌پذیر است به عبارتی شخصی می‌تواند متعهد شود که دین کسی را پرداخت کند. در موارد غیر مالی مثل حضانت، تمکین و سکونت مشترک با همسر این کار ممکن نیست. مثلا تعهد غیر مالی قابل انتقال به ذمه‌ی ضامن نیستند.

نکاتی در مورد ضمان

در مورد ضمان عقدی نکاتی وجود دارد که لازم است در اینجا بیان کنیم؛

ضمان عقدی معوض است یعنی تعهد ضامن و سقوط طلب مضمون‌له از ضامن در برابر هم باهم انجام می‌شود. درست است که طلبکار به ضامن امری نمی‌کند ولی دلیل نمی‌شود بگوییم که ضمان عقدی به صورت رایگان است. در واقع در ضمان عقدی آنچه که در برابر تعهد ضامن قرار می‌گیرد به سود مدیون اصلی است که برائت می‌یابد. به طور کلی نباید اینطور گفت که چون در این نوع ضمان مقصود ضامن کمک است و کاری رایگان به سود مضمون‌له انجام می‌دهد پس رایگان است.

ضمان عقدی تبعی است یعنی تعهد ضامن از نظر نفوذ و بقا تابع دینی است که مضمون‌عنه به طلبکار دارد.

از اینکه ضمان عقدی تبعی است نتایج زیر حاصل شده است؛

ضمان فقط در صورتی صحیح خواهد بود که بر مبنای دین موجود باشد یعنی دینی که بر ذمه‌ی مدیون قرار گرفته باشد حتی در صورتی که تلف شده باشد. علاوه بر این ضمان باید بر مبنای دین مشروع هم باشد.

دین ضامن همان دین مضمون‌عنه است با همان مقدار و جنس. اگر بدون هیچ شرطی عقد ضمان منعقد شود ضامن باید با تمام اوصاف و خصوصیات دین مضمون‌عنه را بر عهده بگیرد.

اگر بطلان دین اصلی ثابت شود ضمان نیز باطل خواهد شد. این در حالی است اگر قراردادی که مبنای آن دین باشد فسخ شود، موجب بطلان ضمان نخواهد بود چون فسخ ناظر به آینده است و هنگام ضمان دین بر ذمه‌ی مضمون‌عنه بوده است.

عقد معلق چیست و موارد استفاده آن

💠 عقدمعلق : عقدی است ڪه پس از (ایجاب و قبول) اثرش نمی آید یعنی توافق صورت می گیرد و عقد هم منعقد می شود اما اثرش نمی آید و اثرش منوط به یڪ حادثه است.

نڪته مهم: در عقد معلق، خود عقد معلق نیست، اثرش معلق است. یعنی توافق می شود اما اثرش معلق است.
✅((مثال))
پدر به فرزندش می گوید اگر در آزمون وڪالت قبول بشوی ماشینم مال تو و پسر هم قبول می کند. پس عقد منعقد شده است. حال اگر پسرش در آزمون قبول بشود، مالڪ ماشین است و اگر قبول نشد مالک ماشین نمی شود. این را عقد معلق می گویند .
در عقد معلق آن حادثه ای را که اثر عقد منوط به آن است، معلق علیه گویند. در مثال فوق معلق علیه قبولی در آزمون وکالت است.

معلق علیه باید سه خصوصیت داشته باشد تا عقد معلق باشد، اگر این سه خصوصیت را داشت عقد معلق است ولی اگر حتی انواع عقود یڪی را نداشته باشد، معلق محسوب نمی شود!!

۱- معلق علیه باید ((یڪ حادثه خارجی)) باشد
یعنی خارج از شرایط صحت عقد باشد و خارج از عقد نیز باشد.
مانند مثال فوق که قبولی در آزمون ڪانون یک حادثه ی خارجی است.
اگر معلق علیه یک حادثه ی خارجی نباشد یعنی جزء شرایط است.
بخاطر اینکه تکلیف روشن است (پس هر وقت تکلیف روشن بود عقد معلق نیست).
موقعی عقد معلق است که تکلیف روشن نباشد. مثلاً من می گویم خانه ام را فروختم اگر اهلیت داشته باشم که اهلیت داشتن جزء شرایط صحت عقد است و اینجا تکلیف روشن است چون من یا اهلیت دارم که معامله درست است یا اهلیت ندارم که معامله درست نیست.

۲- معلق علیه ((آینده)) باشد که آینده تکلیف روشن نیست. اگر علیه گذشته باشد چون تکلیف روشن است، عقد معلق نیست. مثلاً قبولی در کنکور آینده است.

۳- معلق علیه باید ((احتمال)) باشد *یا بشود یا نشود*
اگر احتمالی باشد تکلیف روشن نیست. حال اگر معلق علیه حتمی
باشد یا محال باشد (حتمی یعنی صددرصد می شود، محال یعنی صددرصد نمی شود) چون تکلیف روشن است در این صورت عقد معلق نیست .
🔸مثلاً قبولی در کنکور احتمالی است حتی اگر خیلی مسلط باشد. یک مثال برای حتمی (که معلق نیست).
🔹مثال: خانه ای را فروختم اگر تا دو ماه دیگر زمستان بیاید (البته با فرض اینکه الان آبان ماه است(که این را مؤجل گویند چون تکلیف روشن است و تا دو ماه دیگر صددرصد زمستان می آید. (سؤال کنکور).

مثال برای محال: خانه ام را فروختم اگر تا دو ماه دیگر نوروز بیاید که محال است تا دو ماه دیگر نوروز بیاید و عقد کلاً باطل است.

نڪته: فقها می گویند عقد معلق باطل است. یعنی یکی از شرایط صحت منجز بودن (تنجیز) آن است. اما این نظر در قانون مدنی پذیرفته نشده است(ماده ۱۳۹ق.م).

🖊عقد معلق انواع عقود آن است ڪه تأثیر آن بر حسب انشاء موقوف به امر دیگری باشد ڪه این امر دیگر همان معلق علیہ است.

در قانون مدنی دو تا عقد است ڪه معلقش باطل است:

۱- ضمان (ماده ۱۹۹ ق.م)
۲- نڪاح(ماده ۱۰۱۳ ق.م) مثلاً مرد می گوید هر وقت وام گرفتم تو را هم می گیرم.

در بین ایقاعات هم فقط یڪ ایقاع معلقش باطل است و آن هم طلاق است (ماده ۱۱۵۳ق.م).

مشاور حقوقی املاک

عقد در لغت به معنای گره بستن و گره زدن است و جمع آن عقود می‌باشد .

در ماده ۱۸۳ قانون مدنی عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد .

عقد گاهی اوقات با عهد یا تعهد مترادف است با این تفاوت که عقد همیشه طرفینی و عهد گاهی می تواند یک طرفه بسته شود به همین دلیل عقد در زمره معاملات قرار دارد .

در ماده ۱۸۴ قانون مدنی عقود و معاملات به اقسام ذیل منقسم می‌شوند لازم ، جائز ، خیاری ، منچز و معلق

اکنون انواع عقود را توضیح می دهیم :

عقد لازم : طبق ماده ۱۸۵ قانون مدنی انواع عقود عقد لازم آن است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته مگر در موارد معینه

عقد لازم مانند عقد بیع و عقد اجاره

در این ماده به استحکام عقد لازم و غیر قابل فسخ بودن آن اشاره نموده و اینکه هیج یک از طرفین مقابل نمی تواند عقد لازم را بر هم بزند مگر در موارد معینه که موارد معینه را خود قانون نام برده که شامل ۱- خیار ۲- اقاله ۳- قانون

حال به توضیح ۳ مورد فوق می‌پردازم

قدرت قانونی که یکی از طرفین عقد پیدا می‌کند که به موجب آن می‌تواند عقد را فسخ نماید و معنای لغوی آن یعنی اختیار داشتن که می توان از انواع آن خیار مجلس ، خیار عیب ، خیار غبن و .. را نام برد .

در صورتی که طرفین عقد لازم ، رضایت بر فسخ عقد و برهم زدن آن را داشته باشند عقد لازم فسخ می‌شود که آنرا تقاسخ هم می‌گویند .

۳- به وسیله قانون :

در مواردی به حکم قانون بیع منفسخ می‌شود ، طبق ماده ۳۸۷ قانون مدنی اگر مبیع قبل از تسلیم بدون تقصیر و اهمال از طرف بایع تلف شود بیع منفسخ و ثمن باید به مشتری مسترد گردد مگر اینکه بایع برای تسلیم به حاکم یا قائم مقام او رجوع نموده باشد که در اینصورت تلف از مال مشتری خواهد بود .

مبیع : آنچه که مورد بیع قرار می‌گیرد
ثمن : مال یا پول یا چیزی که در مقابل مبیع به فروشنده پرداخت می‌گردد .
بایع : فروشنده
عقد جائز :

طبق ماده ۱۸۶ قانون مدنی : عقد جائز آن است که هر یک از طرفین بتواند هر وقتی بخواهد فسخ کند مانند ۱- وکالت ۲- عاریه ۳- ودیعه

رابطه ای که در عقد جائز بین طرفین ایجاد می‌شود به گونه‌ای است که هریک از طرفین عقد هر زمان که بخواهد بدون هیچ علت قانونی می‌توانند عقد رابرهم بزنند و برای برهم زدن عقد جائز اراده شخص برای انحلال کافی است و احتیاج به موافقت طرف مقابل ندارد مانند وکالت که هرگاه وکیل بخواهد می‌تواند وکالت خود را ادامه ندهد و استعفا دهد و یا موکل هرزمان بخواهد می تواند وکیل خود را عزل کند .

نکته قابل توجه این است که طبق قانون ۹۵۴ قانون مدنی کلیه عقود جائز به موت احد طرفین منفسخ می‌شود و همچنین به سفه در مواردی که رشد معتبر است .

ولی در عقود لازم بعد از عقد به سفه یا فوت احدی از طرفین عقد به قوت خود باقی می‌ماند .

با توصیف بالا عقد جائز هر زمان یکی از طرفین اراده کند می تواند آنرا بر هم زند اما اگر به صورت شرط ضمن یک عقد لازم قرار داده شود لزوم عقد لازم به عقد جائز سرایت کرده و آنرا مانند عقد لازم غیر قابل فسخ می‌کند و تا زمانی که عقد لازم پابر جا می‌باشد عقد جایز نیز غیر قابل فسخ می‌باشد و اگر عقد اصلی به وسیله اقاله یا قانون یا خیار فسخ شود عقد جائز نیز قابل فسخ خواهد بود .

رضا شافعی کارشناسی حقوق ورودی 1387 پیام نور سقز و در شهریور ماه سال 1390با معدل 16.08فارغ التحصیل شدم و ساکن استان کردستان شهرستان سنندج هستم ،مدت 19سال است که در آزمایشگاه بیمارستان امام خمینی سقز اشتغال داشتم اکنون در بیمارستان بعثت سنندج مشغول به خدمت هستم .
هدف از ایجاد این وبلاگ به عنوان کارشناس حقوق ارائه مطالب حقوقی بصورت ساده و قابل درک برای عموم و ارتباط بیشتر با کسانیکه علاقه مند به مباحث حقوقی هستند وافزایش سطح آگاهی حقوقی شهروندان و مخاطبان این وبلاگ میباشد .
بدیهی است که مطالب ارائه شده عمدتاَ مستند به مجموعه قوانین حقوقی وکتب اساتید حقوق میباشد