اشباع فروش چیست؟

آموزش اندیکاتور شاخص قدرت نسبی (RSI)
یکی دیگر از پرطرفدارترین اندیکاتورها در کنار اندیکاتور مکدی، شاخص قدرت نسبی یا RSI میباشد که تحلیلگران زیادی از استفاده میکنند.
اندیکاتور شاخص قدرت نسبی یا (Relative Strength Index) توسط ولز ویلدر طراحی و توسعه یافته است که از خانواده نوسانگرها میباشد و مانند اندیکاتور مکدی از میانگین متحرک در محاسبات آن استفاده شده است و در آن، دوره محاسبه به صورت متغیر است که در حالت پیشفرض و استاندارد ۱۴ روزه میباشد. این اندیکاتور یک شاخص جهت بررسی Momentum بازار (گرایش) و قدرت حرکت آن میباشد که برخی منابع آن را به عنوان یک اندیکاتور پیشرو در نظر میگیرند ولی با توجه به ویژگی نوسانی این اندیکاتور، بهتر است آن را جزو خانواده اندیکاتورهای تاخیری در نظر بگیریم.
گرایش بازار (Momentum) چیست؟
مومنتوم یا گرایش یکی از مفاهیم فیزیک است که قدرت و شتاب یک جسم در حال حرکت را مورد بررسی قرار میدهد. در واقع مومنتوم بیان میکند که یک جسم در حال حرکت توانایی دارد تا در همان جهت به مسیر خود ادامه دهد تا زمانی که یک جسم خارجی مانع از حرکت آن شود و یا مسیر آن را تغییر دهد.
مومنتوم = جرم X سرعت
در تصویر فوق شاهد یک مثال بسیار خوب از مفهوم مومنتوم هستیم؛ توپهای ساچمهای به یک دیگر نیروی حرکتی وارد میکنند و این مومنتوم تا زمانی که یک نیروی خارجی مانع از ادامه حرکت آنها نشود و یا انرژی آنها تخلیه نشود، به حرکت خود ادامه میدهند.
حال همین مثال را در مورد RSI و بازار سرمایه بیان میکنیم؛ قیمتها همواره به سمتی مشخص حرکت میکنند و از روند خود پیروی میکنند تا زمانی که یک نیروی خارجی جهت حرکت را تغییر دهد. این موضوع به اصل روندها در تحلیل تکنیکال نیز مرتبط میباشد و بیان میکند که روندهای گذشته ممکن است تا دوره مشخصی از آینده نیز ادامه داشته باشند.
شاخص قدرت نسبی با بررسی دوره زمانی مشخص که به صورت استاندارد ۱۴ روزه میباشد، قدرت خرید و فروش در یک گزینه معاملاتی را مورد بررسی قرار میدهد و آن را در یک نمودار با سه بازه مختلف نشان میدهد. همان طور که بیان شد RSI یک نوسانگر است و این نوسانگر بین دو سطح ۰ تا ۱۰۰ نوسان میکند.
همچنین در این بین، سطوح بسیار مهمی تعریف شده است که سطح ۰ تا ۳۰ به عنوان ناحیه اشباع فروش و سطح ۷۰ تا ۱۰۰ به عنوان ناحیه اشباع خرید نامگذاری میشود.
ناحیه اشباع فروش و ناحیه اشباع خرید
در توضیحات فوق اشاره کردیم که قدرت و شتاب در یک جهت خاص با ورود یک نیروی خارجی و یا با تخلیه انرژی تغییر جهت خواهد داد. در اندیکاتور RSI دو ناحیه به نامهای اشباع خرید و اشباع فروش وجود دارد که نشانگر کند شدن و اتمام خرید و فروشهای افراطی میباشد. به بیان دیگر زمانی که به ناحیه زیر ۳۰ در اندیکاتور RSI میرسیم کمکم شاهد کاهش فروشهای افراطی در بازار هستیم و احتمالا قدرت خرید در بازار افزایش پیدا خواهد کرد و زمانی که در ناحیه ۷۰ به بالا هستیم احتمالا خریدهای افراطی رو به پایان است و توقع داریم که فشار خریداران کاهش یابد و شاهد عرضه پر قدرت در بازار باشیم.
در تصویر فوق شاهد قدرت RSI هستیم که دو بار در ناحیه اشباع خرید و یکبار در ناحیه اشباع فروش توانسته است حرکت بزرگ بعدی را حدس بزند. نکته قابل توجه این است که RSI در خانواده نوسانگرها میباشد و از حیث سیگنال زمانی جزو اندیکاتورهای تاخیری به حساب میآید؛ لذا بهتر است به حرکت نمودار قیمت وزن بیشتری نسبت به RSI داده شود و صرفا از این شاخص در قالب یک نمودار کمکی استفاده گردد.
چگونه از RSI سیگنال صحیحی دریافت کنیم؟
با اندیکاتور RSI آشنا شدیم و سطوح آن را بررسی کردیم. در مورد دو سطح بسیار مهم توضیحاتی ارائه دادیم که دقیقا مبنای سیگنال RSI محسوب میشوند و نقش مهمی در این اندیکاتور ایفا میکنند.
سیگنال خرید: گاهی اوقات در بازار شاهد عدم جذایت قیمت برای خریداران و همچنین شتابزدگی فروشندگان هستیم که در این حالت شرایطی بوجود میآید که فروش افراطی در بازار و با حجم بالا اتفاق میافتد. در این شرایط نمودار RSI به مرور زمان سطح ۳۰ را شکسته و شاخصی کمتر از ۳۰ را نمایش میدهد.
بعد از نوساناتی که شاخص RSI در زیر سطح ۳۰ خواهد داشت به مرور زمان فروشهای افراطی تضعیف خواهند شد و شرایطی بوجود میآید که مجددا تمایل خریداران برای ورود به بازار افزایش مییابد؛ در این شرایط شاخص RSI شروع به رشد خواهد کرد و زمانی که سطح ۳۰ از پایین به بالا شکسته شود سیگنال خرید را صادر میکند.
سیگنال فروش: افزایش تقاضا و ورود نقدینگی سنگین به بازار باعث افزایش تدریجی قیمت خواهد شد و این روند مادامی که قیمتها برای خریداران دارای جذابیت باشند ادامه خواهد داشت. افزایش قیمت و کاهش خریدهای افراطی شرایطی را به وجود میآورد که به آن اشباع خرید میگویند و در این حالت غول بزرگ سرمایه به تدریج اقدام به فروش خواهد کرد و با توجه به اینکه جمعیت خریداران در بازار کاهش یافته است، قیمتهایی پایینتری برای خرید جذابیت پیدا میکنند که این مسئله باعث کاهش قیمت گزینه سرمایهگذاری خواهد شد. در این حالت شاخص RSI شروع به نزول از ناحیه اشباع خرید (سطح بالای ۷۰) خواهد کرد و شکست سطح ۷۰ خبر خوبی برای دارندگان این سهم نخواهد بود و این یعنی تمایل بالای سرمایهگذاران برای فروشهای بیشتر.
واگرایی در RSI
این اندیکاتور یکی از بهترین اندیکاتورها برای تشخیص واگرایی میباشد و در صورتی که در کنار مکدی بر روی ضعف در روند اتفاق نظر داشته باشند به احتمال بسیار زیادی باید شاهد برگشت قیمت باشیم. واگرایی زمانی در RSI رخ میدهد که شاهد ناهماهنگی بین نمودار قیمت و نمودار RSI باشیم که در این حالت شاهد ضعفی در روند هستیم که ممکن است جهت حرکت قیمت را کاملا تغییر دهد.
خط روند بر روی نمودار RSI
یکی از تکنیکهایی که برخی از تحلیلگران مورد استفاده قرار میدهند تکنیک ترسیم خط روند بر روی اندیکاتور RSI میباشد که در این حالت از نواحی برگشتی و یا شکست خط روند سیگنال میگیرند.
اشباع خرید و فروش (Overbought and Oversold)
نواحی اشباع خرید و فروش یکی از مفاهیمی است که شاید به درستی درک نشده است. اینکه در این نواحی روند معکوس میشود بیشتر شبیه به یک افسانه است که تمام آن ناشی از درک اشتباه این مفهوم میباشد.
هنگامی که یک اندیکاتور در Overbought و Oversold باشد ، هیچ ارتباطی با آمادگی بازار برای برگشت ندارد. هر معامله کنندهای که به شما بگوید این روند به احتمال زیاد به پایان میرسد، فقط به این دلیل که اندیکاتور در Overbought و Oversold است، هیچ وقتی برای مطالعه ابزارهایی که از آن استفاده میکند اختصاص نداده است.
هنگامی که یک اندیکاتور (مثل RSI یا STOCH) در منطقه اشباع خرید و فروش باشد، فقط یک معنی دارد: روند فعلی بسیار قوی است. واقعاً همین است و معنای دیگری ندارد.
بنابراین هرگاه یک اشباع خرید اتفاق بیفتد یک روند صعودی پرشتاب و مومنتوم بالا میبینیم که احتمالا همچنان به حرکت خود ادامه خواهد داد و هرگاه اشباع فروش رخ دهد یک روند نزولی پر قدرت خواهیم داشت.
مثالی از اشباع خرید و فروش
در عکس زیر در نواحی که قیمت وارد منطقه Overbought و Oversold شده است مشخص شده است. همانطور که میبینید بعد از ورود قیمت به این نواحی تا مدت طولانی به روند خود ادامه داده است. این در حالی است که اکثر معاملهگران تازه کار به محض ورود قیمت به نواحی اشباع خرید اقدام به فروش میکنند که در نهایت منجر ضرر میشود.
در اینجا روند همچنان برای صدها پیپ به حرکت خود ادامه داده است در صورتی که معاملهگری در اینجا خلاف قیمت که دچار Overbought و Oversold شده پوزیشن میزد ممکن بود حتی کال مارجین شود.
نکته مهم این است که در صورت وجود اشباع خرید و فروش از آن به عنوان سیگنال ادامه دهنده روند استفاده کنید.
اشباع خرید و فروش
تصویر زیر چارت AUDJPY را در تایم فریم ۴ ساعته نشان میدهد. میبینید که هرگاه قیمت دچار اشباع خرید یا اشباع فروش شده است نه تنها حرکت آن معکوس نشده بلکه آن نقاط شروع یک روند قوی بوده است.
همانطور که مطالعه نمودار نشان میدهد، حتی زمانی که شاخص Overbought و Oversold را ترک میکند، هیچ تضمینی برای پایان یافتن روند وجود ندارد. ستون میانی این را به خوبی نشان میدهد، حتی با وجود اینکه STOCHASTIC دیگر در Oversold نیست، قیمت همچنان به نزول خود ادامه میدهد.
عکس زیر چارت طلای جهانی در تایم فریم ۴ ساعته است. همانطور که میبینید قیمت در یک روند بلند صعودی قرار داشته است، هرگاه قیمت به نقطه اشباع خرید رسیده است تنها یک اصلاح رخ داده و بعد از آن مجددا به حرکت صعودی خود ادامه داده است.
بخصوص در قسمت آخر که قیمت برای سومین بار وارد فاز اشباع خرید شده است، یک گام صعودی بلند را انجام داده که گرفتن پوزیشن خلاف اشباع خرید میتوانست باعث ضرر سنگینی شود.
توجه داشته باشید که هرگاه اشباع قیمتی رخ داد، در وحله اول این نشان دهنده قدرت روند است و سپس ممکن است تنها یک اصلاح قیمتی رخ دهد و قیمت به روند قبلی خود ادامه دهد.
چطور با اندیکاتور RSI سیگنال خرید و فروش دریافت کنیم؟
RSI یکی از متداولترین ابزارهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال است. اندیکاتور RSI مخفف "Relative Strength Index" و به معنی شاخص قدرت نسبی است. فردی به نام J. Welles Wilder Jr برای اولین بار چنین شاخصی را ابداع کرد. این اندیکاتور درباره گرایش فروشندگان و خریداران به فروش یا خرید سهم، در بازه زمانی 14 (روز، هفته و ماه) اطلاعاتی میدهد و به معاملهگران در شناسایی سهم های دارای خرید و فروش بیش از حد (به اصطلاح Overbought and oversold) کمک میکند.
شاید در نگاه اول، درک مفهوم و استفاده از اندیکاتور RSI به نظر مشکل باشد. اگر تا به حال مفهوم و کاربرد RSI برایتان زیاد جا نیفتاده و یا موفق به کسب سود با استفاده از این اندیکاتور نشدهاید، این مطلب به شدت به شما پیشنهاد میشود. ما در این مطلب آن را معرفی کرده و آموزش استفاده از این اندیکاتور را به سادهترین شکل شرح خواهیم داد. همچنین سعی میکنیم با ذکر الگوهای واقعی و تمرینها، در استفاده از RSI ماهر شوید.
اندیکاتور RSI چیست؟
اندیکاتورها به طور کل به 2 دسته اندیکاتورهای معمولی و اُسیلاتورها تقسیم میشوند. اسیلاتورها اندیکاتورهایی هستند که دامنه نوسان دارند یعنی بین یک بازه خاصی نوسان میکنند. RSI هم از انواع اندیکاتورهای اسیلاتور است و بین 0 تا 100 نوسان میکند. در بازه 0 تا 100 دو ناحیه 30 و 70 نقاط کلیدی و حساس اندیکاتور شناخته میشوند. مقادیر بالای 70 اشباع خرید و مقادیر پایین 30 اشباع فروش را نشان میدهند.
هر زمان مقادیر اندیکاتور پایینتر از 30 باشد یعنی شاهد فروش در بازار هستیم، بنابراین امکان کاهش فروش و رشد قیمت وجود دارد. هنگامی که RSI مقادیر بالای 70 را نشان دهد، یعنی بازار در وضعیت خریدهای افراطی قرار گرفته و امکان کاهش جو خرید و افت قیمت وجود دارد.
RSI از معادلات پیچیده ریاضی بدست میآید. اینکه این روابط چی هستند مسئله اصلی ما نیست. ما فقط قصد داریم از آن در معاملات خود کمک بگیریم.
وزیر اندیکاتورها RSI
اندیکاتور RSI یکی از قدیمیترین و معروفترین اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال است. در واقع، این شاخص نسبی کندلهای مثبت و منفی در بازه زمانی خود را مورد مقایسه قرار میدهد و پس از خروج از فرمول، عددی بین 0 تا 100 بدست میآید.
نکاتی در مورد اندیکاتور RSI
بهترین دوره برای اندیکاتور RSI دوره 14 روزه میباشد. اندیکاتور RSI چون بین محدوده 0 تا 100 نوسان می کند، یک اسیلاتور محسوب میشود. در واقع، اسیلاتور به اندیکاتورهایی گفته میشود که دامنه نوسان دارند. اندیکاتور RSI بسیار اندیکاتور قدرتمند و سودمندی است. دو نکته اصلی در مورد اندیکاتور RSI مطرح است، که در ادامه به آن میپردازیم.
- منطقه پیش فروش و پیش خرید
- خط روند، همانگونه که روی نمودار خط روند رسم میکنیم، میتوانیم روی RSI هم خط روند رسم کنیم و نتیجه بگیریم.
وقتی اندیکاتور بالای عدد 70 قرار میگیرد، در اصطلاح در منطقه پیش خرید یا خریدهای افراطی قرار دارد و اینگونه تعبیر میشود که معاملهگران به منطقه اشباع خرید رسیدهاند و ممکن است روند تغییر کند و زمانیکه اندیکاتور زیر محدوده 30 قرار بگیرد وارد منطقه پیش فروش یا فروش احساسی میشویم که امکان تغییر روند وجود دارد.
اما نکته قابل توجه اینکه؛ وقتی اندیکاتور به عدد 70 رسید همیشه اینطور نیست که خیلی خطرناک باشد و ممکن است تا چندین روز در این محدوده باقی بماند و اگر همیشه به محض رسیدن به این محدوده آن را خطرناک تلقی کنیم، ممکن است از سودهای خوب بازار جا بمانیم؛ بهترین راهکار این است که، کنار سایر ابزار تحلیل تکنیکال از اندیکاتورها به عنوان تاییدکننده استفاده کنیم که همواره بتوانیم در راستای بازار سودهای مناسبی کسب کنیم.
در نمودار فوق که مربوط به سهم تکشا است، همانگونه که میبینید با فلشهای نارنجی مناطق اشباع فروش مشخص شده است. همانطور که انتظار داشتیم تغییر روند را روی چارت مشاهده میکنیم. اما؛ فلشهای آبی بیانگر منطقه اشباع خرید میباشند و ما شاهد برگشت قیمت سهم و روند سهم میباشیم.
خطوط روند، برای نشان دادن مسیر حرکت قیمت کشیده میشوند. این خطوط میتوانند حمایت یا مقاومت در بازار بورس و همینطور، مسیر و سرعت حرکت قیمت را نشان دهند و همچنین در دورههای کاهش قیمت الگوها رو توصیف میکنند. خطوط روند از ابزارهای کلیدی تحلیل تکنیکال هستند و اگر به درستی استفاده شوند میتوانند بسیار مفید باشند؛ اما، استفاده نادرست از آنها ممکن است بیفایده یا حتی خطرناک باشد. یادگیری و آموزش اندیکاتور خط روند در بورس ساده است؛ اما، استفاده نادرست از خطوط روند ممکن است این باور اشتباه را ایجاد کند که قیمت تغییر روند داده است. در حالیکه، پرایس اکشن خلاف این را نشان میدهد.
در کل، ترسیم خط روند بر روی اندیکاتور میتواند به عنوان بخشی از استراتژی معامله در تحلیل تکنیکال به شمار رود. در نمودار زیر، به تحلیل سهم کساپا با ترسیم خط روند میپردازیم.
در نمودار فوق، خطوط روند ترسیم شده به رنگ سبز را مشاهده میکنید. همانطور که میبینید، قیمت سهم پس از شکست خط روند صعودی، حرکت رو به پایینی داشته است. اگر به خط روند ترسیم شده در اندیکاتور توجه کنید؛ پس از شکستن خط روند، دقیقا همانند قیمت روی نمودار، نوسانات اندیکاتور رو به پایین است.
نکته قابل توجه اینکه؛ زمان شکسته شدن خط روند صعودی اندیکاتور (که با شکل بیضی بنفش رنگی روی اندیکاتور نشان داده شده است) اگر با دقت بیشتری نگاه کنید خواهید دید که، زودتر از شکست خط روند، قیمت سیگنال خروج را داده است، که خود مزیتی بسیار مناسب است. چرا که احتمال گیر افتادن در صف فروش را کمتر میکند.
در نمودار RSI مانند خط روند قیمت، نیاز به 3 سطح تماس داریم و هر چه خط روند نزولی RSI در سطوح پایینتر یعنی مناطقی که اشباع فروش است بشکند، فضای بیشتری برای حرکت کردن و رشد قیمت دارد.
نواحی اشباع خرید و اشباع فروش / سیگنال گیری از RSI
همان طور که در بالا نیز اشاره کردیم ناحیه بین 70 تا 100 در نمودار اندیکاتور RSI معرف ناحیه اشباع خرید است و مفهومش این است که خریداران به صورت افراطی در حال خرید هستند. از نظر RSI خرید در این نقطه توصیه نمیشود.
به یک نمونه دریافت سیگنال از اندیکاتور RSI در نمودار EURUSD توجه کنید:
همان طور که در تصویر به طور واضح مشاهده میشود، حدوداً در مقدار 80 و اشباع خرید و سیگنال خروج داشتیم. بلافاصله بعد از این سیگنال خروج، روند نزولی شده است. مجدداً در مقدار زیر ناحیه 30، اشباع فروش داشتیم و اندیکاتور سیگنال خرید داده، بعد از آن نیز روند صعودی شده است.
ناحیه بین 0 تا 30 نیز معرف ناحیه اشباع فروش است و مفهومش این است که فروشندگان به صورت افراطی در حال فروش هستند. RSI در این ناحیه سیگنال خرید (Buy) صادر کرده و خرید را مناسب میداند. به بیانی هرگاه نمودار اندیکاتور سطح تراز 70 را رو به پایین قطع کند، سیگنال فروش صادر شده و باید منتظر افت نمودار قیمتی سهم باشیم. هرگاه نمودار این اندیکاتور سطح تراز 30 را رو به بالا قطع کند، سیگنال خرید صادر شده و باید منتظر رشد نمودار قیمتی سهم باشیم.
بهترین تنظیمات برای معاملات روزانه اندیکاتور RSI
برای سرمایهگذاری در بورس، علاوه بر کسب دانش و اطلاعات در این زمینه و همینطور یادگیری تحلیل، استفاده از اندیکاتور RSI برای انجام معاملات روزانه، بسیار کاربردی و سودمند است. همانطور که پیشتر گفتیم، تنظیمات پیشفرض دوره 14 روزه برای سرمایهگذاران بسیار مناسب است. اما ممکن است برخی از سرمایهگذاران و یا تاجران به دلایل مختلفی از تنظیمات متفاوتی در این زمینه استفاده کنند که امری بدیهی است.
به این دلیل که، آنها با این تفکر که اگر تنظیمات دوره RSI کمتری را در نظر بگیرند، حساسیت نوسانساز را افزایش میدهند. به این منظور که، یک نوسانساز حساس را دریافت کنند. با این حال، سرمایهگذاران در امر تنظیمات دوره RSI به 3 دسته تقسیم میشوند:
- سرمایهگذاران کوتاه مدت؛ این سرمایهگذاران، از تنظیمات دوره کوتاه تر 9 تا 11 روز را استفاده میکنند.
- سرمایهگذاران میان مدت؛ این سرمایهگذاران، معمولا از همان دوره 14 روزه که به طور پیشفرض انتخاب شده است استفاده میکنند.
- سرمایهگذاران بلند مدت؛ این نوع سرمایهگذاران، تنظیمات را روی دورههای بلندتر در بازه 20 تا 30 روزه قرار میدهند.
جمعبندی
در این مقاله سعی کردیم، با زبانی ساده و روان شما را به درک صحیحی از RSI برسانیم. نکتهای که وجود دارد این است که؛ وقتی اندیکاتور بالای منطقه 70 بود به این معنا نیست که بفروشیم، چون احتمال بالا رفتن آن وجود دارد. به هنگام خرید باید دقت داشته باشیم، چون احتمال اصلاح هست و اگر این دیدگاه را داشته باشیم که در منطقه اشباع خرید، اقدام به فروش سهام کنیم، ممکن است سودهای خوب را از دست دهیم.
توصیه نویسنده به شما این است که؛ همواره هر سهم را به طور جداگانه تحلیل نمایید و از اندیکاتورها فقط و فقط در جهت تحلیل (نه سیگنال) استفاده کنید. این دلیل انقراض اکثر معاملهگرانی است که در بازارهای مالی فعالیت میکنند.
نکته آخر اینکه؛ دوستان عزیز، همواره آموزش ببینید و با آنالیز دادههای فراگرفته برای معاملات خود، مناسبترین استراتژی سازگار با روحیات خود را انتخاب کنید تا لذت بودن در بازار های مالی را به طور مکرر تجربه کنید.
ناحیه اشباع خرید و اشباع فروش
اشباع خرید یا Overbought، به شرایطی میگویند که اعتقاد بر این است که سطح فعلی قیمت، بالاتر از ارزش ذاتی یا منصفانه سهام است. به طور کلی اشباع خرید حرکت اخیر و کوتاه مدت قیمت سهام را توصیف میکند و این انتظار را منعکس میکند که بازار در آینده نزدیک، قیمت را اصلاح میکند. اشباع عموما از تحلیل تکنیکال تاریخچه قیمت سهام نتیجه میشود اما ممکن است گاهی از تحلیل فاندامنتال نیز استفاده شود. عموما سهامی که در اشباع خرید است، شاید کاندیدای مناسبی برای فروش باشد.
وقتی یک سهام تحت فشار مداوم رو به بالا قرار گرفته باشد و از نقطه نظر تحلیل تکنیکال منتظر یک اصلاح باشیم، گفته میشود که در منطقه اشباع خرید قرار داریم. روند صعودی ممکن است به دلیل اخبار مثبت در مورد شرکت یا صنعت یا بازار باشد. فشار برای خرید موجب افزایش قیمت سهم شود و میتواند قیمت را بسیار بیشتر از آنچه معاملهگران انتظار دارند افزایش دهد در این زمان بسیاری از معاملهگران این شرایط را اشباع خرید مینامند و انتظار برگشت قیمت را دارند.
نحوه شناسایی نقطه اشباع خرید با RSI
تحلیل تکنیکال برای شناسایی اشباع فروش چیست؟ نقاط اشباع خرید محاسبات پیچیدهای را در اختیار معاملهگران قرار میدهد. در دهه ۱۹۵۰ جورج لین اسیلاتور استوکاستیک را توسعه داد که حرکتهای اخیر قیمت را بررسی کرده و تغییرات قریب الوقوع در مومنتوم و روند قیمت سهام را شناسایی میکند. این اوسیلاتور بعدها به پایه و اساس اندیکاتوری تبدیل شد که اندیکاتور پایه جهت شناسایی اشباع برای سهام است و امروزه به آن شاخص قدرت نسبی (RSI) میگوییم. RSI با استفاده از فرمول زیر قدرت حرکات قبلی قیمت را طی یک دوره اخیر (معمولا ۱۴ روزه) اندازه گیری میکند:
در این فرمول پارامتر RS نسبت متوسط حرکت رو به بالا به رو به پایین را در یک بازه زمانی مشخص نشان میدهد. هنگامی که RSI به بالای ۷۰ میرسد، نشان میدهد که قیمت سهام وارد منطقه اشباع خرید شده است و بازار باید با فشار نزولی در کوتاه مدت اصلاح شود. بسیاری از معاملهگران برای تایید سیگنال RSI از کانالهای قیمت مانند باندهای بولینگر استفاده میکنند. هنگامی که RSI به بالای ۷۰ رسیده و قیمت به باند بالایی بولینگر اصابت کرد، تحلیلگران منتظر یک کاهش در سهام هستند.
در اینجا مثالی از یک نمودار با RSI بالای ۷۰ آورده شده است که نشان میدهد در اشباعخرید هستیم.
در نمودار بالا هنگامی که قیمت به اشباع فروش اندیکاتور RSI (زیر ۳۰) سقوط کرده پس از آن شاهد افزایش قیمت در ماه اکتبر بودهایم. همین شرایط زمانی که قیمت به اشباعخرید رسیده و اندیکاتور RSI به بالای ۷۰ در ماه فوریه رفته صادق است. در اینجا نشان میدهد سهام یک اصلاح یا حرکت به سمت پایین خواهد داشت.
اشباع خرید از نظر فاندامنتال
به طور سنتی، شاخص استاندارد ارزش سهام نسبت قیمت به درآمد (P/E) بوده است. تحلیلگران و شرکتها برای شناسایی قیمت مناسب برای یک سهام خاص، عموما از نتایج گزارش یا برآورد درآمد آن شرکت استفاده میکنند. اگر P/E سهام بالاتر از صنعت یا شاخص مربوط به خود باشد، ممکن است سرمایهگذاران ارزش آن را بیش از حد ارزیابی کرده و از خرید آن چشمپوشی کنند. این نوعی از تحلیل فاندامنتال است که از فاکتورهای اقتصاد کلان و صنعت جهت تعیین قیمت مناسب برای سهام استفاده میکند.
اشباع خرید از نظر تکنیکال
تحلیل تکنیکال به معاملهگران این امکان را داده است تا از اندیکاتورها برای پیشبینی قیمت سهام استفاده کنند. این اندیکاتورها قیمت، حجم و مومنتوم اخیر سهام را اندازه گیری میکنند. معاملهگران با استفاده از ابزارهای تکنیکال سهمهایی را که در معاملات اخیر بیش از حد ارزشگذاری شدهاند، شناسایی کرده و از آنها به عنوان اشباع خرید یاد میکنند.
برخی از معاملهگران از کانالهای قیمتی مانند باند بولینگر (Bollinger Bands) برای کشف مناطق اشباع استفاده میکنند. وقتی قیمت به باند بالایی در باندهای بولینگر میرسد، احتمالا در منطقه اشباع خرید است.
اشباع فروش یا Oversold به چه معناست؟
اصطلاح اشباع فروش به شرایطی گفته میشود که دارایی در قیمتی پایینتر از ارزش ذاتی یا منصفانهاش معامله شود و پتانسیل بازگشت قیمت به بالا را داشته باشد. ممکن است سهام مدتها در شرایط اشباع فروش باقی بماند، اشباع فروش به این معنی نیست که افزایش قیمت به زودی رخ خواهد داد. بسیاری از اندیکاتورهای تکنیکال میتوانند سطوح اشباع خرید و اشباع فروش را تشخیص دهند. این اندیکاتورها ارزیابی خود را بر اساس قیمت حاضر نسبت به قیمتهای پیشین انجام میدهند. همچنین میتوان از مبانی فاندامنتال برای اینکه ببینید آیا دارایی زیر ارزش ذاتی خود معامله میشود یا خیر استفاده کنید.
اشباع فروش به شما چه میگوید؟
اشباع فروش برای یک معاملهگر فاندامنتال به این معناست که دارایی زیر ارزش واقعیاش در حال معامله است. تحلیلگران تکنیکال معمولا وقتی در مورد اشباع فروش صحبت میکنند، یک اندیکاتور مدنظرشان است. البته هر دو روش معتبر است اگرچه دو گروه از ابزارهای مختلفی برای تعیین شرایط اشباع فروش استفاده میکنند.
اشباع فروش از نظر فاندامنتال
از نظر فاندامنتال اشباعفروش زمانی رخ میدهد که سرمایهگذاران احساس کنند سهام (یا هر دارایی دیگر) زیر ارزش واقعی خود در حال معامله است. این کاهش ارزش میتواند در نتیجه اخبار ناخوشایند در مورد شرکت، چشمانداز ضعیف برای پیشرفت شرکت، عدم تمایل سرمایهگذاران به صنعت مورد نظر یا افت کل بازار باشد.
به طور سنتی، شاخص استاندارد ارزش سهام، نسبت قیمت به درآمد (P/E) بوده است. تحلیلگران و شرکتها برای شناسایی قیمت مناسب یک سهام خاص، عموما از نتایج گزارش یا برآورد درآمد آن شرکت استفاده میکنند. اگر P/E سهام به زیر دامنه تاریخی خود سهام برود یا به زیر P/E متوسط صنعت برسد، ممکن است سرمایهگذاران سهام را در حال اشباعفروش دیده و اقدام به خرید آن اشباع فروش چیست؟ برای سرمایهگذاری بلند مدت کنند.
به عنوان مثال سهامی که در طول تاریخ در P/E بین ۱۰ تا ۱۵ معامله میشده است اگر به یکباره P/E این شرکت به ۵ برسد، این سیگنال به سرمایهگذاران ارسال میشود که نگاهی دقیقتر به بنیانهای شرکت بیندازند. اگر شرکت هنوز قوی باشد، سهام ممکن است به اشباعفروش رسیده و یک گزینه خوب برای خرید باشد. اما باید تجزیه و تحلیل دقیقی انجام داد چراکه ممکن است دلیل خوبی وجود داشته باشد که سرمایهگذاران دیگر به شرکت علاقهمند نباشند.
اشباع فروش از نظر تکنیکال
معاملهگران میتوانند از اندیکاتورهای تکنیکال نیز برای تعیین سطوح اشباعفروش استفاده کنند. یک اندیکاتور تکنیکال تنها قیمت فعلی را با قیمتهای پیشین مقایسه میکند و دادههای بنیادین را در نظر نمیگیرد. شاخص مقاومت نسبی (RSI) حرکات قیمت را طی یک دوره اخیر (معمولا ۱۴ روزه) اندازه گیری میکند.
هنگامی که اندیکاتور RSI به زیر ۳۰ سقوط میکند، به معاملهگران این سیگنال صادر میشود که ممکن است سهام در منطقه اشباعفروش قرار گرفته باشد. این به معنای آن است که قیمت در یک سوم پایینتر از محدوده قیمتی اخیر خود در حال معامله است. هنگامی که قیمت وارد شرایط اشباع فروش شد، بسیاری از معاملهگران منتظر میمانند تا نشانههایی از افزایش را مشاهده کنند چراکه قیمت بلافاصله افزایش پیدا نمیکند و ممکن است مدتها طول بکشد تا روند صعودی آغاز شود. بعضی از معاملهگران منتظر میمانند تا RSI خط ۳۰ را رو به بالا بکشند و در آن زمان خرید میکنند.
همچنین بعضی دیگر از معاملهگران از کانالهای قیمت مانند باندهای بولینگر برای ردیابی مناطق اشباعفروش استفاده میکنند. وقتی قیمت به باند پایین میرسد، احتمالا در منطقه اشباع فروش است. در این مورد نیز معاملهگران ابتدا صبر میکنند تا قیمت دوباره شروع به افزایش کند سپس وارد معامله خرید میشوند.
نمونههایی از اشباع فروش با استفاده از تحلیل فاندامنتال و تکنیکال
در نمودار بالا، قیمت یک سهام را با دو اندیکاتور در زیر آن مشاهده میکنید. اندیکاتور بالایی RSI و اندیکاتور پایینی P/E است.
تفاوت بین اشباع خرید و اشباع فروش
اشباع فروش شرایطی است که دارایی در پایینترین سطح قیمتی اخیر خود معامله میشود یا بر اساس دادههای فاندامنتال زیر قیمت ذاتی در حال معامله است در حالی که اشباع خرید دقیقا عکس این موضوع است. وقتی قیمت یک دارایی در بالای محدوده قیمتی اخیر خود در حال معامله باشد، گفته میشود که سهام در شرایط اشباع خرید است. باید توجه داشت که اشباع خرید یا فروش دستور ورود یا خروج از سهم را نمیدهند بلکه هشداری صادر میکنند تا قیمت را بیشتر بررسی کنید.
محدودیتهای استفاده از اشباع فروش
بعضی از معاملهگران به اشباعفروش به عنوان یک سیگنال خرید نگاه میکنند در حالی که این شرایط تنها یک هشدار است. این هشدار به معاملهگران میگوید که سهام در زیر محدوده قیمت خود در حال معامله است. در بسیاری از مواقع پس از صدور سیگنال اشباع فروش، قیمت باز هم افت میکند. حتی اگر سهام یا دارایی ارزش بسیار بالایی داشته باشد، ممکن است پیش از آن که شروع به افزایش قیمت کند، تا مدتها شاهد نزول قیمت سهم باشیم. به همین دلیل بسیاری از معاملهگران منتظر میمانند تا علائم حرکت قیمت را مشاهده کنند و سپس وارد معامله میشوند.
اندیکاتور RSI (شاخص قدرت نسبی) و کاربرد آن در تحلیل تکنیکال
اندیکاتور RSI یا شاخص قدرت نسبی یک ابزار محبوب برای تحلیلگران تکنیکال است. با این اندیکاتور میتوانید محدودههای اشباع خرید و اشباع فروش را شناسایی کنید. علاوه بر این، ابزاری مفید برای تشخیص واگراییها است. کار با RSI دشوار نیست. در مقاله اندیکاتورهای تکنیکال به صورت مختصر اندیکاتور RSI به عنوان یک اندیکاتور اصلی تحلیل تکنیکال را بررسی کردیم. در این مقاله از چشم بورس به زبان ساده نحوهی معامله با این اندیکاتور را آموزش خواهیم داد.
اندیکاتور RSI (شاخص قدرت نسبی) چیست؟
اندیکاتور RSI یا شاخص قدرت نسبی چیست؟
RSI مخفف Relative Strength Index است. این اندیکاتور در زبان فارسی به شاخص قدرت نسبی ترجمه شده است. اندیکاتور RSI از دستهی اوسیلاتورها است و با آن میتوان موممتوم (قدرت و سرعت) حرکت قیمت را تحلیل کرد. اوسیلاتورها نمودارهای کمکی هستند که خارج از چارت قیمت رسم میشوند. این نمودارها حول یک خط افقی نوسان میکنند. مهمترین کاربرد RSI، پیدا کردن محدودههای تغییر روند قیمت است.
فرمول محاسبهی اندیکاتور RSI
اندیکاتور RSI با یک محاسبهی دو بخشی به دست میآید. مانند اکثر اندیکاتورها ابتدا باید یک دورهی زمانی برای آن مشخص کنیم. معاملهگران معمولا از دورهی 14 روزه استفاده میکنند. مرحلهی اول RSI از طریق فرمول زیر محاسبه میشود:
فرمول مرحله اول اندیکاتور RSI
میانگین سود و زیان بر اساس دورهی زمانی تعیین شده محاسبه می شود. به عنوان مثال در یک دورهی 14 روزه، فرض کنید 7 روز نمودار قیمت با میانگین 1% سود بسته شده و 7 روز دیگر با میانگین 0.8% زیان به کار خود پایان داده است. مقدار سود و زیان را به صورت مثبت در فرمول قرار میدهیم و بخش اول اشباع فروش چیست؟ اینگونه محاسبه میشود.
محاسبات مرحله اول اندیکاتور RSI
هنگامی که محاسبات برای 14 دوره انجام شود، بخش دوم فرمول RSI قابل محاسبه است. با محاسبات مرحلهی دوم، نتایج مرحلهی اول اصطلاحا هموار میشود.
فرمول مرحله دوم اندیکاتور RSI
آموزش اندیکاتور RSI
با استفاده از دو فرمول بند قبل میتوان نمودار RSI را رسم کرد. دانستن فرمولها برای درک بهتر اندیکاتور مفید است اما برای استفاده از آن نیازی نیست که محاسبات را انجام دهید. با افزایش مقدار زیان، عدد RSI به صفر نزدیک شده و هر چقدر سود افزایش یابد نمودار RSI به عدد 100 نزدیکتر خواهد شد.
کلید فهم RSI در این نکته نهفته است که محدودهی 30 تا 70 نشاندهندهی محدودهای با روند ضعیف یا بدون روند (رنج) است. به طور خلاصه، نمودار RSI در یک محدودهی صفر تا 100 در حال نوسان است. نواحی مهم این اندیکاتور به این صورت تعریف میشود:
- محدودهی اشباع فروش: مقادیر بین 0 تا 30
- محدودهی اشباع خرید: مقادیر بین 70 تا 100
طبق یک تفسیر سنتی، اشباع فروش به معنای فروشهای افراطی است و احتمال میرود قدرت خریداران افزایش یابد و سهم وارد یک روند صعودی شود. اشباع خرید نیز معادل خریدهای افراطی است و در این محدوده احتمال دارد روند سهم نزولی شود. این تفسیر از محدودههای اندیکاتور RSI، مقداری گمراه کننده است که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت.
اشتباه رایج معاملهگران در مورد سطوح اشباع خرید و فروش
بسیاری از معاملهگران مبتدی به اشتباه ورود اندیکاتور RSI به محدودههای اشباع خرید و فروش را به معنای تغییر روند تعبیر میکنند. برای اینکه در دام سیگنالهای اشتباه RSI نیفتید کافی است که روند اصلی قیمت را درک کنید.
ورود نمودار RSI به محدودهی اشباع خرید یا فروش به معنی بازگشت فوری بازار نیست. ممکن است قیمت برای مدت زیادی در محدودههای اشباع باقی بماند. باقی ماندن در سطوح اشباع خرید یا فروش نشاندهندهی روند قوی بازار است. به نمودار قیمت سهم ایران خودرو در دورهی زمانی یک روزه نگاه کنید. با ورود RSI به محدودهی اشباع خرید نه تنها روند سهم نزولی نشده بلکه شاهد یک روند بسیار پرقدرت صعودی هستیم.
محدوده اشباع خرید در سهم ایران خودرو
به صورت خلاصه، در نمودارهای بدون روند محدودههای اشباع خرید و فروش در اندیکاتور RSI سیگنالهایی برای تغییر روند است. اما در بازارهای با روند قوی، محدودههای اشباع خرید و فروش نشاندهندهی آغاز یک روند پرقدرت است.
تنظیمات اندیکاتور RSI
تنظیمات RSI بسیار ساده است. مهمترین نکته در تنظیمات این اندیکاتور تعیین دورهی زمانی به حاب میآید. دورهی زمانی تعداد کندلهایی است که اندیکاتور بر اساس آن محاسبه میشود. مثلا دورهی زمانی 26 به این معناست که محاسبات بر اساس 26 کندل قبل است.
در بسیاری از پلفترمها مانند تریدینگ ویو و متاتریدر دورهی زمانی RSI به صورت پیشفرص روی عدد 14 است. بسیاری از تریدرها این عدد را تغییر نمیدهند، ولی این کار چندان صحیح نیست. یک سوال اساسی وجود دارد؟ عدد مناسب برای تنظیمات RSI چیست؟
به این سوال نمیتوان یک پاسخ مشخص داد! در درجهی اول به نوع معاملات شما بستگی دارد. دورهی 14 روزه برای معاملات کوتاه مدت مناسب است. چنانچه معاملات شما بلندمدت است باید دورهی زمانی را افزایش دهید. هر چقدر این عدد بیشتر باشد نوسانات RSI کمتر خواهد شد و درگیر سیگنال کوتاه مدت نخواهید شد. و بالعکس دورهی زمانی کوتاهتر سیگنالهای بیشتر اما نامطمئنتر به شما خواهد داد.
در درجهی دوم تنظیمات به چارت قیمت نیز وابسته است. برای چارتهای مختلف تنظیمات متفاوتی باید استفاده کنید. به عنوان یک قانون کلی هر چقدر نوسان بیشتر باشد بهتر است دوره را کوتاهتر کنید تا RSI و نمودار قیمت با هم حرکت کنند. همچنین در چارتهای کم نوسان بهتر است دورهی زمانی اندیکاتور را پایین بیاورید. در یک چارت کم نوسان اگر دوره زمانی بیش از حد بالا باشد، تعداد سیگنالهای ورود و خروج بسیار کم خواهد شد.
ما دو قانون کلی را گفتیم اما در نهایت پیدا کردن تنظیمات درست به تجربه و تمرین احتیاج دارد. شما باید مدتها با یک چارت معامله کنید تا در نهایت به تنظیمات درست برای RSI یا هر اندیکاتور دیگر برسید.
رسم خطوط حمایت و مقاومت بر روی اندیکاتور RSI
تکنیکالیست معروفی به نام کنستانس براون این ایده را مطرح میکند: در یک روند صعودی محدودهی اشباع فروش در اعدادی بالاتر از 30 اتفاق میافتد و محدودهی اشباع خرید نیز بسیار بالاتر از عدد 70 است.
معاملهگران باتجربه در محدودهی بین 30 تا 70 با استفاده از خطوط روند، حمایتها و مقاومتهای معتبر را پیدا میکنند. شکست حمایتها و مقاومتها نه تنها سیگنال تغییر روند نیست، بلکه میتواند تاییدی برای شروع یک روند پرقدرت باشد.
نمودار زیر چارت یورو/دلار (EurUsd) در بازار فارکس را در دورهی زمانی یک روزه نشان میدهد. همانطور که مشاهده میکنید خط روند رسم شده نقش یک حمایت را دارد. با شکسته شدن این خط روند شاهد پولبک به حمایت شکسته شده و سپس ریزش قیمت هستیم.
خطوط حمایت و مقاومت بر روی اندیکاتور RSI
نکتهی کلیدی پیش از هر تحلیلی درک روند اصلی یک سهم، جفت ارز، ارز دیجیتال و… است. برای اینکه اندیکاتور RSI شما را فریب ندهد کافی است که در روند صعودی به دنبال سیگنال خرید باشید و در روند نزولی از RSI برای دریافت سیگنال فروش استفاده کنید.
با روند دوست باشید! معامله خلاف جهت روند با ریسک بالایی همراه است.
در یک چارت با روند نزولی، شکست محدودهی 30 به معنای ورود به یک روند نزولی قوی است و بالعکس در روندهای صعودی عبور از محدودهی 70 به معنای شکلگیری یک روند صعودی قوی است.
واگرایی در اندیکاتور RSI
بر خلاف محدودههای اشباع خرید و فروش، واگرایی در اندیکاتور RSI یک سینگال قدرتمند برای تغییر روند و برگشت بازار است. به زبان ساده واگرایی هنگامی رخ میدهد که جهت روند چارت قیمت و نمودار RSI مخالف هم باشد.
نمونهای از واگرایی در روند صعودی را میتوانید در نمودار بیتکوین در دورهی زمانی یک روزه ببینید. قیمت در یک روند صعودی قرار دارد اما نمودار RSI وارد یک روند نزولی میشود. پیشتر گفتیم که RSI نشاندهندهی مومنتوم حرکت قیمت است و قدرت و سرعت روند نمودار قیمت را به ما نشان میدهد. ضعف در نمودار RSI به معنای کاهش مومنتوم این روند است و همانطور که مشاهده میکنید بیتکوین وارد یک روند نزولی میشود.
واگرایی اندیکاتور RSI در نمودار بیتکوین
به نمودار شاخص هموزن نگاه کنید. نمودار شاخص یک کف پایینتر ثبت کرده است، اما در نمودار RSI کف بالاتر از کف قبلی را میتوان مشاهده کرد. کف بالاتر در نمودار RSI به معنای کاهش مومنتوم نزولی روند است و احتمال پایان روند نزولی و شروع یک روند صعودی وجود دارد.
واگرایی در شاخص هموزن بورس
اندیکاتور RSI در بازار ارزهای دیجیتال
اندیکاتور RSI ابزاری برای بازارهای نوسانی است. بازارهای مختلف شباهتهای زیادی به یکدیگر دارند اما RSI در بازارهای روان با نقدینگی بالا بهتر کار میکند. هر چند با RSI میتوان مومنتوم یک روند را شناسایی کرد، اما در اصل ابزاری برای نوسانگیری است. از این رو در بازارهای نوسانی مانند ارز دیجیتال بسیار محبوب هست.
ما توصیه میکنیم که RSI را در کوینهای اصلی که نقدینگی بالایی دارند، استفاده کنید. اتکا به RSI در کوینهای ناشناخته ممکن است شما را درگیر پروژههای پامپ و دامپ کند. در مجموع استفاده از RSI در ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین، اتریوم، ترون و سایر کوینهای بزرگ به عنوان یک ابزار کمکی بسیار راهگشا است. بخصوص هنگامی که بازار بدون روند باشد.
سخن پایانی
شاخص قدرت نسبی مومنتوم حرکتهای نزولی و صعودی را در یک اوسیلاتورنشان میدهد. مانند اکثر اوسیلاتورهای تکنیکال سیگنالهای آن زمانی قابل اعتماد است که با روند اصلی نمودار قیمت مطابقت داشته باشد.
سیگنالهای خلاف جهت روند به طول معمول اشتباه هستند. حتی اگر این سیگنالها درست باشد ممکن است یک صعود کوچک در روند نزولی بلندمدت باشد. احتمالا در روند صعودی بلندمدت سیگنالی مبنی بر یک ریزش کوتاه مدت صادر کند.
اوسیلاتور RSI موممتوم حرکت یک روند را نشان میدهد. زمانی که قیمت در یک روند قوی قرار دارد ممکن است نمودار RSI مدت زمان زیادی در محدودهی اشباع خرید و یا فروش باقی بماند. محدودههای اشباع فروش و خرید تنها برای بازارهای نوسانی سیگنالهایی برای تغییر روند هستند.
سوالات متداول
شاخص قدرت نسبی یا RSI یک اوسیلاتور را نوساننما است. این اوسیلاتور در یک محدودهی 0 تا 100 نوسان میکند و برای درک مومنتوم (قدرت و سرعت) حرکت قیمت استفاده میشود.
اگر نمودار RSI بالاتر از عدد 70 باشد در محدودهی اشباع خرید هستیم و امکان نزولی شدن روند وجود دارد. چنانچه نمودار RSI زیر عدد 30 باشد، این اندیکاتور در اشباع فروش است و احتمال میرود روند صعودی شود.
اندیکاتورها نمودارهای کمکی هستند که توسط محاسبات ریاضی رسم میشوند. با استفاده از اندیکاتورها میتوان حرکت قیمت را بهتر درک کرد.